Makrama, czyli starożyta sztuka wiązania sznurków bawełnianych

Znana od stuleci, modna w latach 70. XX wieku, znów osiąga szczyty popularności. Makrama. Tajemniczo brzmiąca nazwa to nic innego jak umiejętność wiązania sznurków bez użycia igieł, drutów lub szydełka. Znawcy metody, z kilku metrów zwykłej linki bawełnianej wyczarowują oryginalne ozdoby na ścianę, abażury, wiszące kwietniki oraz wiele innych cudowności. Przeczytaj, poznaj kilka prostych splotów i ciesz się z jedynych w swoim rodzaju dekoracji wykonanych samodzielnie.

Na przekór nowoczesnym technologiom, uzależnieniu od gier komputerowych i mediów społecznościowych renesans przechodzą analogowe metody spędzania wolnego czasu. Coraz częściej zestresowani pracownicy korporacji w wolnych chwilach, zamiast po smartphone’a sięgają po kolorowanki, druty lub makramę. Czym jest ta ostatnia, jak zacząć oraz ile metrów sznurka potrzebujesz, by upleść wiszący kwietnik znajdziesz poniżej.

Co to jest makrama?

Makramą nazywa się zarówno metodę wyplatania jak i tkaninę powstałą ze sznurków. W starożytności ozdabiano nią szaty przywódców, następnie wykonywano także ozdobne narzuty na łoża czy ściany. Do Europy przywędrowała około XIV w. Była popularna głównie we Francji, Włoszech a także Hiszpanii.

Umiejętność przeplatania sznurków co jakiś czas odradza się niczym Feniks z popiołów. Jej popularność nieco przygasła na przełomie XIX i XX w. za sprawą wynalezienia maszyny przędzalniczej, po czym wróciła do łask na naszym rodzimym podwórku jako jeden ze sztandarowych ozdobników PRLu.

Narzuty na wersalki, serwetki, makatki na ścianach to must have minionej epoki, element ozdobny każdego peerelowskiego „M”. Wiatr zmian ustrojowych, wywiał z domu szarego obywatela wszystkie plecione dekoracje na dobre kilkanaście lat.

Dzisiaj małymi kroczkami makramy wracają do mieszkań zmęczonych oraz zestresowanych miłośników stylu urban jungle. W otoczeniu roślin doniczkowych zamieniają oni metry bawełnianego sznurka w kwietniki, abażury, ozdoby na ściany, podkładki pod kubki oraz zasłony na okna. Okazało się, że rezultatem stosowania starożytnej umiejętności są nie tylko ozdoby, ale również skuteczna metoda terapeutyczna. Po wielogodzinnych meetingach, gdzie pod czujnym okiem managerów analizuje się case’y, targety oraz wywindowane do nieba cele, spokój ducha i skołatanych nerwów można odzyskać wiążąc sznurki, bez użycia dodatkowych narzędzi.

Aby spróbować wyplatania potrzeba tylko trochę dobrych chęci, odpowiedniej ilości sznurka i pomysłu co ma z niego powstać. Postaramy się podpowiedzieć kilka prostych węzłów oraz zainspirować do działania.

Supeł to podstawa. Najpopularniejsze wiązania makramy

Wszystko zaczęło się od…węzła. Pismo supełkowe starożytnych Inków, wiązania umożliwiające Egipcjanom budowanie wysokich piramid czy węzły żeglarskie, bez których trudno sobie wyobrazić odkrywanie nowych lądów to tylko wybrane kroki milowe ludzkiej cywilizacji.

Najsłynniejszy – węzeł gordyjski: bardzo splątany węzeł z dereniowego łyka łączący jarzmo i dyszel starego królewskiego wozu – daru wotywnego umieszczonego przez frygijskiego króla Gordiasa lub jego syna i następcę Midasa w świątyni Zeusa w Gordion we Frygii. Wedle przepowiedni wyroczni człowiek, który rozplącze węzeł, zostanie panem Frygii lub – według innych wersji – całej Azji.

Gdy w 333 p.n.e. do Gordion przybył Aleksander Macedoński, dowiedział się o przepowiedni. Jako że prowadził właśnie podbój imperium perskiego, postanowił rozwiązać węzeł, by wykazać, że to on jest tym, który zdobędzie Azję. Według najpopularniejszej wersji legendy, Aleksander, gdy zorientował się, że węzła nie rozplącze w sposób konwencjonalny, dobył miecza i go po prostu przeciął.

źródło: Wikipedia

W makramie też wszystko opiera się na supłach. Powstające przedmioty są dziełem wyłącznie ludzkich rąk, które po opanowaniu kilkunastu różnych splotów wyczarowują piękne dekoracje. Początkowo oczywiście naucz się kilku podstawowych i ćwicz. Istotne na tym etapie jest wyczucie sznurka, mocy zacisku, wyrównywanie poszczególnych supłów, umiejętne łączenie różnych węzłów oraz sprawność ruchów. Ważne, by nie zniechęcić się już na etapie nauki. Poświęcaj na makramę tyle czasu, ile uważasz za słuszne. Niech to będzie zabawa, chwila tylko dla Ciebie, moment wyciszenia oraz uspokojenia myśli.

Najpopularniejszym węzłem w makramie jest węzeł tkacki (tzw. płaski). Zacznij od wiązania go na czterech sznurkach. Lewy połóż na dwóch środkowych (które staną się pewnego rodzaju rdzeniem). Prawy ułóż na przełożonym lewym, a następnie przewlecz go pod rdzeniem i wyjmij pomiędzy środkowymi (rdzeniowymi) a pierwszym przeplatanym przez Ciebie sznurkiem. Ostrożnie zaciskając wykonasz połowę węzła płaskiego. Robiąc to samo zaczynając od prawej strony uzyskasz węzeł tkacki.

Kolejnym wiązaniem, które należy do kanonu makramy jest węzeł spiralny. Bardzo podobny do płaskiego z tym, że i pierwszą i drugą część węzła przeplatamy tylko w lewą stronę. Zaplecione sznurki same się zwijają w spiralę.

Warto również znać węzeł rypsowy (tzw. żeberkowy). W tym przypadku koncentrujemy się na dwóch sznurkach. Prawy kładziemy na lewym, owijamy go od spodu i przewlekamy przez powstałą pętelkę. Dalej ponownie ten sam sznurek przewlekamy pod lewym, owijamy go wierzchem i przewlekamy w powstałą pętelkę.

Opanowując te podstawowe węzły możesz spróbować spleść konkretny projekt. Najczęściej są to makramy na ścianę lub kwietnik. Im więcej przewiązanych sznurków, tym większa sprawność. Nauczysz się przeplatać ze sobą poszczególne wiązania, dzięki czemu powstające dekoracje będą ciekawsze i z pewnością oryginalne.

Podstawowe węzły makramy:

• węzeł tkacki (prosty),
• węzeł połówkowy,
• węzeł zwykły (półsztyk),
• półsztyk naprzemienny,
• węzeł nad ręką,
• węzeł szczytowy,
• węzeł łańcuszkowy,
• podwójny półsztyk,
• węzeł spiralny,
• warkocz.

Jaki sznurek jest najlepszy?

Makramę można pleść niemal z każdego rodzaju sznurka. Faktura, grubość, kolor zależą od wizji projektanta i dekoracji, którą chce wykonać.

Z drugiej strony również w tej materii są lepsze i gorsze linki. Większość praktyków wybiera te z włókien naturalnych:

• juta,
• sizal,
• bawełna.

Charakteryzują się one sporą liczbą zalet. Trochę pisaliśmy już o tym TUTAJ. Liny naturalne są przede wszystkim nieszkodliwe dla ludzi i zwierząt. Wszelkie elementy dekoracyjne z nich wykonane mogą zatem zdobić zarówno salon, jak również pokój dziecięcy. Ponadto są przyjazne dla środowiska oraz biodegradowalne, a wiadomo jak istotny jest ten aspekt w dzisiejszym świecie.

Ważne, zwłaszcza dla domorosłych miłośników makramy jest to, że liny naturalne mają raczej gładką fakturę i łatwo poddają się formowaniu. Plecione węzły nie rozplątują się, zachowują nadaną formę. Ponadto nie sprawiają trudności w skręcaniu.

Gdybyśmy musieli wskazać z wyżej wymienionych trzech lin, która jest najodpowiedniejsza, powiedzielibyśmy – bawełniana. Zarówno dla zaawansowanych jak i początkujących zaplataczy to optymalny wybór. Jak każda posiada wady, natomiast jej zalety znacznie przeważają.

Linka bawełniana dostępna w naszym sklepie ma jasny, kremowobiały kolor. Doskonale poddaje się barwieniu, więc możesz zafarbować ją na dowolny kolor. Wszystkie dostępne modele są ręcznie zaplatane z trzech splotek. Pamiętaj o tym, że im grubsza lina, tym mniej elastyczna. To będzie miało znaczenie w przypadku, kiedy podejmiesz się wykonania jakiegoś ambitnego projektu. Masz do wyboru rozmiary od 6mm do 40mm. Na dobry początek zacznij od mniejszych średnic. W łatwy sposób możesz wykonać z niej frędzle, rozplątując splotkę i przeczesując ją np. szczotką do włosów.

Sznurek bawełniany to świetny materiał zwłaszcza do plecenia biżuterii czy torebek. Oryginalne bransoletki, naszyjniki a nawet kolczyki z makramy będą się prezentować niezwykle oryginalnie. Te elementy są szczególnie cenione przez miłośniczki naturalnego stylu boho. Jeśli na dodatek będzie to prawdziwy hand made, z pewnością zachwyci miłośników oryginalnego, modowego trendu.

Makrama z bawełny zdobiąca wnętrze nadaje mu ciepła oraz przytulności. Delikatna firanka w oknie lub narzuta na łóżko wprowadzą sielską, romantyczną atmosferę. Ponadto, jeżeli wykonasz dekoracyjne dodatki samodzielnie, możesz mieć pewność, że będą jedyne w swoim rodzaju, nie spotkasz ich w żadnym, innym wnętrzu.

Czego potrzebujesz do plecenia makramy?

Znajomość splotów oraz sznurek to wszystko, czego potrzebujesz by z powodzeniem wyplatać makramy. Są jednak narzędzia, które zdecydowanie uczynią Twoją pracę łatwiejszą oraz przyjemniejszą, zwłaszcza jeśli podejmiesz się nieco większych projektów niż naszyjnik czy kwietnik na doniczkę.

Z pewnością nie obejdzie się bez solidnych, ostrych nożyczek. Najlepiej, żeby były niewielkie, mniej więcej wielkości biurowych. Są poręczne i pewnie siedzą w dłoni. Istotne, aby nie strzępiły sznurka, bo w trakcie pracy będzie się rozplątywał. W przypadku grubszych linek ostre nożyce ułatwią cięcie, zrobisz to bez wkładania większego wysiłku.

Do ozdób wiszących, takich jak makatki czy łapacze snów, niezbędne okażą się listewki, kijki bambusowe, czy gałązki lub wysuszone korzenie. Będą stanowiły stelaż dekoracji. Ponadto mogą się stać dodatkowym elementem zdobiącym. Naturalne, znalezione w lesie drewniane elementy nadadzą wyjątkowego charakteru makramie.  

Wszelkiego rodzaju ozdobniki, typu koraliki czy piórka to must have splatającego sznurki. Dodatkowe elementy pomogą wzbogacić Twój projekt, sprawić że będzie wyjątkowy i jedyny w swoim rodzaju. Wybór jest tak duży, zarówno w stacjonarnych pasmanteriach, jak i w internecie, że trudno będzie zdecydować się na pojedyncze ozdobniki.

Jeśli będziesz wykonywać siatkę na zakupy lub kwietnik okażą się pomocne wszelkiego rodzaju kółka mocujące. Duże, małe, drewniane oraz metalowe – wybór zależy wyłącznie od Twojej inwencji. Nie tylko umożliwią one zawieszenie powstałej ozdoby, ale również ułatwią splatanie.

Aby odmierzyć precyzyjnie odpowiednią długość sznurka, nie obejdzie się bez metra krawieckiego. Poza tym pracując nad dużym projektem trzeba będzie z pewnością kontrolować rozmiar poszczególnych części plecionych innymi węzłami.

Podczas wyplatania na pewno dojdziesz do momentu, w którym z równowagi zacznie Cię wyprowadzać rozplątujący się sznurek. Wówczas docenisz właściwości bezbarwnego lakieru do paznokci, który znajdziesz w łazience. Wystarczy delikatnie pomalować końcówkę, poczekać chwilę aż wyschnie oraz pracować dalej.

Opcjonalnie zalecamy także zakup wieszaka turystycznego na ubrania, dostępnego za kilka groszy w popularnej sieciówce. Zdecydowanie ułatwi on pracę, gdyż swobodnie zawiesisz sznurki na drążku i łatwiej będzie stworzyć zwłaszcza duże makramy.

Jak obliczyć długość potrzebnego sznurka?

Zadbałeś o odpowiedni sznurek, w zasięgu ręki masz nożyczki, dodatkowe elementy dekoracyjne, wiesz także co chcesz stworzyć. Czas na decyzję jaka ilość linki będzie odpowiednia? Jeżeli wyliczysz za dużo, projekt się uda, ale będzie kosztował więcej. Gorzej, jeśli pod koniec pracy nad makramą okaże się, że jest go za mało. Wówczas cała praca pójdzie na marne. Jak zatem oszacować, ile materiału potrzebujesz na wybrany projekt?

Zazwyczaj w gotowych wzorach podana jest długość sznurka. Są to mniej lub bardziej precyzyjne obliczenia, ale zazwyczaj zgodne z projektem. Przychodzi jednak moment, kiedy chcesz stworzyć własną makramę. Zacznij od projektu. Narysuj efekt końcowy oraz zaplanuj jakimi splotami się posłużysz. Jaka mniej więcej będzie długość oraz szerokość makramy. Następnie zastanów się, czy dołączysz elementy ozdobne typu koraliki, piórka. Być może na końcu znajdą się frędzle, one też wymagają zabezpieczenia określonej ilości liny.

Jeżeli określiłeś liczbę sznurków, z których ma powstać dekoracja, zadbaj o długość. Przykładowo, całkowita długość ma mieć 1m, więc tnij sznurek na 8-metrowy odcinek, co po złożeniu da Ci 4-metrowe odcinki. Można to wyrazić wzorem:

dł. sznurka = dł. makramy x 4 x 2 (ze wzgl. na złożenie)

Reasumując pamiętaj, że dłuższy sznurek to mniejszy problem niż za krótki. Zawsze, nawet do precyzyjnie obliczonego projektu, lepiej dodać zapas. Gdyby podczas plecenia zmieniła się Twoja koncepcja, będziesz na to przygotowany.

Staraj się, by liczba sznurków była wielokrotnością liczby cztery. To głównie ze względu na specyfikę węzła tkackiego.

Wytnij na początek tzw. „sznurek wzorcowy”, a następnie od niego – nie od miarki odmierzaj kolejne. Jeśli makrama wymaga użycia np. 20 linek, odmierzając kolejne od pierwszego unikniesz znacznych różnic w długości.

Może się okazać, że Twoja przygoda z makramą nie będzie jednorazowa, a splatanie sznurków wciągnie Cię bez reszty. Istotne w takiej sytuacji, aby notować poszczególne projekty – ile sznurka zaplanowałeś, ile zostało, jaki zapas założyć. Wówczas łatwiej będzie szacować optymalną ilość materiału do kolejnych projektów.

Jak zrobić kwietnik ze sznurka?

Od węzła tkackiego do kwietnika z makramy. Ćwiczenia przeprowadzone, palce rwą się do roboty, zatem czas na pierwszy poważny projekt. Na zakończenie zalecamy klasyczny kwietnik. Przeczytaj co będzie Ci potrzebne, następnie krok po kroku zawiązuj kolejne sploty.

Lista zakupów:

1. Sznurek bawełniany o średnicy 6 mm, który zakupisz w naszym sklepie internetowym – 50 m.
2. Kółko metalowe lub drewniane o średnicy ok. 4 cm.
3. Metr krawiecki, nożyczki.
4. Hak, na którym będzie można zawiesić kółko oraz swobodnie naprężać przytroczone do niego sznurki, najlepiej na wysokości rąk.

Sznurek podziel na 8 równych części (z 50 m wyjdzie 8 sznurków o dł. około 6, 25 m).

Metalowe kółko zawieś na haczyku i przełóż sznurki przez kółko składając je na pół. W rezultacie uzyskasz 16 sznurków roboczych. Ułóż je równo, niech się nie skręcają i nie motają.  Wszystkie powinny mieć tę samą długość.

Wiązanie makramy rozpoczniemy od plecenia słupka spiralnego. Wybierz 2 zewnętrzne sznurki wiążące, którymi będziesz pracować, a 14 pozostałych potraktuj jak rdzeń. Złap je mocno i wiąż wokół nich węzeł spiralny – pracujesz dwoma zewnętrznymi sznurkami, zaczynając od prawego. Stwórz 15 – 16 cm spiralę.  

Następny etap to ramiona kwietnika. Podziel 16 luźnych sznurków na 4 części – każda będzie miała po 4 sznurki. Powinieneś zrobić 4 odnogi kwietnika. Dalej będziesz używać węzła spiralnego, ale na każdej części osobno. Zacznij od spirali, ale przypomnij sobie węzeł płaski, będzie potrzebny.

Zauważysz z pewnością, że 2 sznurki, którymi wiązałeś pierwszą spiralę znacznie się skróciły. Nie używaj ich dalej jako linek wiążących, tylko przeznacz je na rdzeń. W przeciwnym wypadku może ich nie starczyć do końca projektu.

16 sznurków dzielimy na 4 części – ramię musi mieć cztery sznurki. Każde robisz oddzielnie w poniższym schemacie:

• 15 x węzeł spiralny (wszystkie od prawej),
• 22 x węzeł płaski (naprzemiennie od prawej i od lewej),
• 15 x węzeł spiralny (wszystkie od prawej),
• 20 x węzeł płaski (naprzemiennie od prawej i od lewej).

Czas na zawiązanie koszyka, w którym umieścisz później doniczkę. Załóż, że doniczka ma 18 cm średnicy i wysokość 16 cm. Łapiesz 2 sąsiednie ramiona i układasz sznurki na płasko, masz na dłoni 8 sznurków.

Dwa pierwsze sznurki i dwa ostatnie chwilowo wyłączasz z wiązania, a pracujesz na 4 środkowych.  Łączysz je węzłem płaskim potrójnym (węzeł od prawej, węzeł od lewej i węzeł od prawej). W ten sposób połączysz dwa sąsiadujące ramiona ze sobą.

To samo robisz z ramieniem 2 i 3, 3 i 4 oraz 4 i 1 – wszystkie łączenia węzłem płaskim potrójnym i wszystkie na tej samej wysokości. Powstanie początek koszyka oraz okrąg łączący cztery ramiona.

Przymierz, czy obwód pasuje do doniczki – pamiętaj, że od dołu jest na razie dziura, którą może wypaść doniczka.

Na koniec trzeba połączyć wszystkie sznurki, żeby powstało dno koszyka, a doniczka nie wyleciała dołem. Określ (z umieszczoną w koszyku doniczką), gdzie najlepiej połączyć wszystkie linki. Przymierz tak, aby doniczka nie zapadała się ani nie była za wysoko. Trzymaj to miejsce jedną ręką, a drugą wyciągnij pojemnik na kwiatka.

Zacznij w zaznaczonym miejscu wiązać węzeł spiralny. Znajdź dwa najdłuższe sznurki i pracuj nimi, zawiązując spiralę wokół 14 pozostałych sznurków. Dokładnie tak, jak zaczynałeś robić ten kwietnik od góry – 2 sznurki wiążące i 14 jako rdzeń.

Każdy węzeł zaczynasz od prawej, aż powstanie spirala. Długość ogona to sprawa indywidualna. Upleć tak długi, jaki Ci pasuje. Na koniec zwiąż luźno oba zewnętrze sznurki i puść z pozostałymi.

Wyrównaj sznurki dołem – nie musi być co do centymetra. Długość luźnego ogona też zależy wyłącznie od Twoich upodobań.

Brawo! Pierwsza makrama za Tobą! Teraz będzie już tylko więcej i więcej.